این روزها شهر تهران با مشکل شدید آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کند و یکی از مقصران اصلی این وضعیت وسایل نقلیه هستند. در این میان نکته مهم نظارت روی وضعیت آلایندگی این خودروها است که به مراکز معاینه فنی مربوط می‌شود. اما آیا نظارت‌ها در مراکز معاینه فنی به صورت دقیق انجام می‌شود؟ چقدر از خودروهای مراجعه کننده به این مراکز در آزمون آلایندگی مردود می‌شوند؟ نقش مراکز معاینه فنی در کنترل آلودگی هوا چقدر است؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها گفت‌و‌گویی با شادی مالکی ، مدیرعامل مرکز معاینه فنی خودروهای تهران انجام دادیم. با روزگار خودرو همراه باشید.

مالکی در خصوص میزان مراجعه خودروها به مراکز معاینه فنی و همچنین آمار مردودی‌ها گفت: در مجموع از ابتدای سال ۱۴۰۲ تا کنون ۱ میلیون و ۱۶۸ هزار خودرو به مراکز معاینه فنی مراجعه کرده‌اند که از این تعداد ۹۰۱ هزار دستگاه خودرو مراجعه اولی بودند. ۳۰ درصد مجموع این خودروها بنا به جهت نقص فنی، ایمنی و یا آلایندگی موفق به دریافت معاینه فنی در مرتبه اول نشدند. البته تعدادی از این خودروها به صورت ترکیبی دچار نقص‌های مختلف بودند و در چندین آزمون مردود شدند.

وی در پاسخ به این پرسش که کدام گروه از خودروها نقص فنی بیشتری دارند به روزگار خودرو گفت: این که کدام گروه از خودروها بیشترین نقص را داشتند به میزان فراوانی آن‌ها بستگی دارد. به طور کلی خودروهایی که در طول روز به مراکز معاینه فنی مراجعه می‌کنند جزو مدل‌های پرتیراژ هستند. بنابراین نمی‌توان گفت خودروی به خصوصی نقص بیشتری دارد چرا که فراوانی آن‌ها متفاوت است. اگر بخواهیم این موضوع را بررسی کنیم نیاز به کارشناسی دقیق داریم. ناگفته نماند که آمار تمام خودروها در سامانه سیمفا که مربوط به مراکز معاینه فنی است ثبت می‌شود.

افزایش مراجعات خودروهای سنگین

مدیرعامل مراکز معاینه فنی خودروهای تهران درباره وضعیت خودروهای سنگین گفت: در خصوص خودروهای سنگین از ابتدای سال تا کنون ۶۳۲۳ دستگاه به مراکز معاینه فنی مراجعه کردند. میزان این مراجعات در مقایسه با سال گذشته ۲۶ درصد افزایش پیدا کرده است. این مورد در خصوص خودروهای سنگین که نقش زیادی در ایجاد آلایندی بسیار حائز اهمیت است و می‌توان آن را یک اتفاق خوب تلقی کرد. تعداد مراجعه خودروهای سنگین از ابتدای سال تا کنون ۳۹۴۰ دستگاه بوده که مربوط به مراجعه اول است و ۵۱ درصد از این آمار دارای نقص بودند و مردود شدند. میزان مردودی خودروهای سنگین تقریبا ۲۰ درصد بیشتر از خودروهای سبک بوده است. این نکته را نیز باید گفت که اتوبوس‌های شرکت واحد نیز امسال ۵۰ درصد افزایش مراجعه داشتند.

وی در ادامه افزود: هر چقدر سن خودرو بالا می‌رود و به مرز فرسودگی می‌رسد میزان مردودی ۱.۵ الی ۲ برابر می‌شود. بنابراین اگر خودروی فرسوده معاینه فنی را هم دریافت کند نتواند به خوبی تا ۱ یا ۲ ماه بعد نیز شرایط را حفظ کند و دچار آلایندگی شود. با توجه به این موضوع و اهمیت آن می‌توان گفت که ساماندهی خودروهای فرسوده به شدت در کنترل میزان آلودگی هوای تهران موثر است.

تخفیف ویژه برای برترها

مالکی با اشاره به طرح‌های تشویقی برای دریافت معاینه فنی برتر گفت‌: تعداد گواهی‌های معاینه فنی صادر ۸۵۰ هزار مورد بوده است. بخشی از این گواهی ها یعنی ۱۳۷ هزار مورد مربوط به معاینه فنی برتر است. معاینه فنی برتر نیز نوعی از گواهی است که حدود مجاز آلایندگی در آن با سخت‌گیری بیشتری بررسی می‌شود. شهرداری تهران در این راستا یک بسته تشویقی گذاشت که خودروهای دارای معاینه فنی برتر برای تردد در محدوده طرح ترافیک می‌توانند ۳۰ درصد تخفیف دریافت کنند. هدف شهرداری هم این است که خودروهایی که در این محدوده تردد می‌کنند پاک‌تر باشند.

معضل کاتالیزور اجاره‌ای

مدیرعامل مراکز معاینه فنی تهراندر ادامه به بحث اجاره کاتالیزور اشاره کرد و گفت: کاتالیزور در جایی قرار می‌گیرد که در زمان تست معاینه فنی امکان بازدید شماره سریال آن‌ها وجود ندارد. اگر هم دارنده خودرو کاتالیزور را عوض کند شماره آن در جایی ثبت نشده و نمی‌توان تشخیص داد. این قطعه بسیار مهم است و قیمت بالایی دارد و به همین خاطر دارنده خودرو نیز گاهی آن را اجاره می‌کند. اگر مثل شماره vin در کارت خودرو شماره سریال کاتالیزور ثبت شود شاید این مشکل حل شود.

وی در به بحث دریافت پول اضافه توسط برخی از افراد برای دریافت معاینه فنی اشاره کرد و گفت: در مراکز معاینه فنی تهران تمام سالن‌ها مجهز به دوربین است و خودرو از زمانی که وارد می‌شود کنترل صورت می‌گیرد. در کنار این موضوع ناظر مقیم در تمام مراکز معاینه فنی همیشه حاضر است. این مورد برای جلوگیری از چنین تخلفات است. وقتی که دایره نظارت را وسیع‌تر می‌کنیم امیدواریم این تخلفات را به حداقل برسانیم.

سخن پایانی

با توجه به این که هر سال با مشکل آلودگی هوا مواجه هستیم به نظر می‌رسد باید نظارت ویژه‌ای رو خودروها صورت گیرد. در این میان تخلفاتی از بابت دریافت معاینه فنی از اجاره کاتالیزور گرفته تا دادن گواهی به خودروهای دارای نقص صورت می‌گیرد که تاثیر به‌سزایی روی افزایش آلودگی هوا دارد. در صورتی که تخصیص گواهی معاینه فنی و سخت‌گیری‌ها بیشتر شود می‌توان انتظار داشت که شاهد کاهش آلودگی هوا باشیم.