این مدل بی‌ام‌و ۳۵ ساله شد / بررسی نماد خودروساز باواریا

هرچند ب‌ام‌و به ساخت خودروهای اسپرت شهرت دارد و پرفورمنس همیشه با نام این برند باواریایی گره خورده است ولی شاید عجیب باشد که حدود ۳۰ سال از قرن گذشته، در سبد محصولات ب‌ام‌و هیچ خودروی اسپرت خالصی وجود نداشت. زمانی که تولید مدل ۵۰۷ در سال ۱۹۵۹ به پایان رسید، سه دهه طول کشید تا دوباره بتوانیم که خودروی اسپرت دونفره را در سبد محصولات ب‌ام‌و ببینیم. امسال از زمان تولد نخستین مدل Z ب‌ام‌و ۳۵ سال می‌گذرد. در طول این سال‌ها، باواریایی‌ها اقدام به تولید رودسترهای بی‌نظیری کردند که تا به امروز در شش نسل مختلف ادامه داشته است. حال همهٔ این مدل‌ها را گرد هم جمع کرده‌ایم تا مروری بر تاریخچهٔ خودروهای Z داشته باشیم.

ب‌ام‌و Z۱ سال‌های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۱

هرچند Z۱ واکنشی دیرهنگام به پر کردن خلأ سه دهه‌ای خودروهای اسپرت در سبد محصولات ب‌ام‌و محسوب می‌شد ولی این هرگز یک خودروی معمولی نبود. در سال ۱۹۸۵، ب‌ام‌و بخشی را با نام Technik GmbH راه‌اندازی کرد که صرفاً روی توسعهٔ تکنولوژی‌های پیشرفته تمرکز داشت. این بخش به تعدادی از باهوش‌ترین افراد شرکت آزادی کار روی کانسپت‌های خلاقانه را می‌داد.

نخستین ثمرهٔ این مرکز، خودرویی بود که از متریال جدید استفاده می‌کرد و باعث کاهش زمان توسعه می‌شد. این خودرو Z۱ نام داشت. مدیران ب‌ام‌و آن‌قدر طراحی Z۱ را دوست داشتند که به این خودروی تک ساخت چراغ سبز تولید دادند.

Z۱ به لطف ابعاد جمع‌وجور و وزن سبک، خود را از رودسترهای بزرگ‌تر و نرم‌تر رقبا متمایز کرده بود. این ماشین با طول زیر ۴ متر و عرض زیر ۱.۷ متر، حتی طبق استانداردهای اواخر دههٔ ۸۰ هم خودروی کوچکی بود. علاوه بر این، Z۱ درهای منحصربه‌فردی هم داشت که شبیه هیچ خودروی دیگری روی کره زمین نبودند. این درها بجای باز شدن به سمت بیرون، به‌صورت برقی داخل رکاب‌های بزرگ خودرو پایین می‌روند.

ب‌ام‌و Z۳ سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۲

هرچند Z۱ خودرویی بسیار کمیاب و گران‌قیمت برای زمان خود بود ولی به ب‌ام‌و نشان داد که برای یک رودستر اسپرت ظرفیت زیادی در بازار وجود دارد. درنتیجه، Z۳ به بازار آمد و بسیار موفق‌تر عمل کرد. درحالی‌که از Z۱ تنها ۸ هزار دستگاه ساخته شد، از Z۳ طی هفت سال حدود ۳۰۰ هزار دستگاه به فروش رسید.

برای دستیابی به این مهم اما ب‌ام‌و باید ساختار Z۳ را ساده‌تر می‌کرد. بدین منظور، از پلت‌فرم سری ۳ کامپکت نسل E۳۶ استفاده شد و درنتیجه، سیستم تعلیق عقب هوشمندانهٔ Z۱ که با نام Z Axle شناخته می‌شد در Z۳ حذف شد. زیر کاپوت این خودرو هم تمرکز روی ارزان‌سازی دیده می‌شد.

ب‌ام‌و برای جلب‌توجه طرفداران پرشمار مزدا MX-۵، رودستر جدید خود را ابتدا با یک موتور ۱.۹ لیتری چهار سیلندر ۱۲۰ اسب بخاری به بازار فرستاد که پرفورمنس چشمگیری نداشت. بعداً اما موتور ۲.۸ لیتری شش سیلندر خطی برای Z۳ ارائه شد که از ۳۲۸i گرفته شده و با ۱۹۲ اسب بخار قدرت، برای شخصیت اسپرت Z۳ بسیار مناسب‌تر بود. بااین‌حال، جذاب‌ترین نسخهٔ این ماشین، Z۳ M بود که در سال ۱۹۹۷ با موتور ۳.۲ لیتری شش سیلندر متعلق به M۳ با ۳۲۰ اسب بخار قدرت، دیفرانسیل لغزش محدود و ترمزهای قوی‌تر معرفی شد.

ب‌ام‌و Z۸ سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۳

این خاص‌ترین و باارزش‌ترین مدل در کل تاریخ Z محسوب می‌شود. Z۸ نخستین بار در قالب کانسپتی با نام Z۰۷ در نمایشگاه خودروی توکیو ۱۹۹۷ رونمایی شد و دو سال بعد، با تغییراتی جزئی روی خط تولید رفت. ظاهر چشمگیر این ماشین که توسط «هنریک فیسکر» طراحی شده بود، با چراغ‌های جلوی گرد و جلوپنجرهٔ باریک، ادای احترامی به رودستر افسانه‌ای ۵۰۷ محسوب می‌شد.

این طراحی رترو اما هرگز از جذابیت بصری Z۸ نکاسته است و از نزدیک واقعاً خیره‌کننده به نظر می‌رسد. هرچند Z۸ از موتور قرضی استفاده می‌کرد اما این هرگز اتفاق بدی نبود زیرا در سینهٔ این رودستر ویژه، همان موتور ۴.۹ لیتری V۸ متعلق به M۵ افسانه‌ای نسل E۳۹ قرار داشت که ۴۰۰ اسب بخار قدرت و ۵۰۰ نیوتن متر گشتاور را از طریق یک گیربکس شش سرعته دستی به چرخ‌های عقب تحویل می‌دهد.

هرچند بازخورد رسانه‌های خودرویی نسبت به Z۸ در زمان عرضه خیلی مثبت نبود ولی با گذشت زمان، این ماشین به‌عنوان یک رودستر لوکس و آرام با موتور V۸ جذابیت پیدا کرده و نمونه‌های کارکردهٔ آن هم‌اکنون بین ۱۶۰ تا ۲۵۰ هزار پوند نرخ دارند.

ب‌ام‌و Z۴ نسل E۸۵ سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۸

در سال ۲۰۰۲، ب‌ام‌و با استفاده از پلت‌فرم سری ۳ نسل E۴۶، جانشین Z۳ را با نام Z۴ معرفی کرد. این خودرو در بیرون و داخل بسیار مدرن‌تر شده و خبری از طراحی رترو نبود. Z۴ هم مثل سلف خود با پیشرانه‌های چهار و شش سیلندر مختلفی تولید شد و در نسخهٔ M با موتور ۳.۲ لیتری شش سیلندر خطی و ۳۴۳ اسب بخار قدرت به اوج رسید.

بااین‌حال، نسخه‌ای که ما در اینجا داریم حتی از Z۴ M هم خاص‌تر است. این یک آلپینا رودستر S است که توسط تیونر آلمانی به رینگ‌های چند پره و کیت بدنه مجهز شد.

البته همان‌طور که از آلپینا انتظار می‌رود، ارتقاءهای Z۴ فراتر از تغییرات ظاهری بودند و این شرکت پیشرانهٔ شش سیلندر خطی S۵۲ ب‌ام‌و را هم با افزایش حجم به ۳.۴ لیتر، سرسیلندر ویژه، میل‌لنگ ارتقاءیافته و پیستون‌های جدید ارتقاء داده بود و درنتیجه، قدرت موتور به ۳۰۰ اسب بخار افزایش پیدا کرد.

ب‌ام‌و Z۴ نسل E۸۹ سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۶

هرچند هر شش مدل Z ب‌ام‌و به‌صورت رودستر دونفره عرضه شدند اما Z۳ و نسل اول Z۴ در نسخهٔ کوپه هم ساخته شدند. بااین‌حال، نسل دوم Z۴ تنها عضو این خانواده بود که نسخه‌های کوپه و رودستر را باهم در یک مدل ترکیب کرد زیرا ب‌ام‌و در پاسخ به موفقیت مرسدس SLK در بازار، برای E۸۹ سقف فلزی تاشو را طراحی کرد. به گفتهٔ ب‌ام‌و، این سقف تنها ۳۰ کیلوگرم وزن بیشتری نسبت به نمونهٔ پارچه‌ای قبلی داشت.

البته هرچند این سقف با فشردن یک دکمه ظرف ۲۱ ثانیه باز می‌شد ولی در این صورت، فضای صندوق بار را می‌بلعید و فضای بار جادار ۳۱۰ لیتری را به تنها ۱۸۰ لیتر کاهش می‌داد.

غیر از سقف فلزی، E۸۶ ظاهری تکاملی نسبت به نسل قبلی داشت و هرچند خطوط طراحی آن نرم‌تر و منحنی‌تر شده بود ولی بسیاری از عناصر و ویژگی‌های اصلی Z۴ را حفظ کرده بود. E۸۹ با کاپوت کشیده و کابینی که به سمت عقب متمایل بود، شباهت زیادی به دیگر اعضای خانوادهٔ خود داشت.

ب‌ام‌و Z۴ نسل G۲۹ سال‌های ۲۰۱۸ تاکنون

ثمرهٔ تمام مدل‌های قبلی Z به Z۴ امروزی ختم می‌شود که نخستین بار در سال ۲۰۱۸ با انبوهی از تکنولوژی‌های مدرن رونمایی شد. بار دیگر، برای Z۴ از پلت‌فرم سری ۳ استفاده شده ولی به‌طورکلی این نسخه‌ای از پلت‌فرم CLAR است که در بیشتر محصولات ب‌ام‌و استفاده می‌شود.

در طراحی Z۴ جدید عناصری از Z۸ دیده می‌شود مثل چراغ‌های باریک عقب و چراغ‌های جلویی که به سمت عقب کشیده شده‌اند اما همچنان از ویژگی‌های جدیدترین محصولات ب‌ام‌و مثل جلوپنجرهٔ بزرگ هم بهره می‌برد. در سقف ب‌ام‌و گامی به سمت عقب برداشته و دوباره سراغ سقف پارچه‌ای رفته است که سبک‌تر و جمع‌و‌جورتر است و درنتیجه Z۴ بسیار کاربردی‌تر شده است.

این سقف جدید همچنین ظرف تنها ۱۰ ثانیه بسته می‌شود. در بخش پیشرانه‌ها هرچند در اواخر عمر نسل E۸۹ شاهد استفاده از توربوشارژر در Z۴ بودیم ولی G۲۹ از همان ابتدا با موتورهای توربو به بازار آمد. این موتورها با یک ۲ لیتری چهار سیلندر با ۲۰۰ اسب بخار قدرت آغاز می‌شوند اما کسانی که خواهان پرفورمنس واقعی هستند باید سراغ مدل M۴۰i با موتور ۳ لیتری شش سیلندر خطی و ۳۴۰ اسب بخار قدرت (۳۸۲ اسب بخار در بازار امریکا) بروند.